وبلاگ یادداشتهای پراکنده
» جذبه در عرفان
جذبه یعنی کشش قلبی، شدت دلبستگی و علاقه:
رموز سر اناالحق چه داند آن غافل که منجذب نشد از جذبه‌های سبحانی
حافظ
کمند جذبه معشوق اگر در جان نیاویزد کسی پروانه را در آتش سوزنده چون آرد
وحشی بافقی
در اصطلاح عرفا و صوفیه به معنای کشیده شدن بنده به سوی خدا با عنایت الهی است که سبب می شود انسان بی واسطه کوشش و بدون دشواری طی منازل، ناگهان به خداوند نزدیک شود. بعضی فکر می کنند عاشق آغازگر عشق است و عشق ابتدا از وجود او برمی‌خیزد در حالی که عشق هدیه‌ای از طرف معشوق به عاشق است. عشق عاشق، تجلی عشق معشوق و بازتاب محبت اوست.
سهل کاری است گذشتن ز تماشای بهشت هر که صبر از رخ خوب تو کند ایوب است
بی کشش، کوشش عاشق به مقامی نرسد فارغ از سعی بود سالک اگر مجذوب است
صائب تبریزی
به رحمت سر زلف تو واثقم ور نه کشش چو نبود از آن سو چه سود کوشیدن
حافظ
برخی در توضیح مفهوم جذب و جذبه، از تمثیل آهن ربا بهره برده و عشق و محبت را منشأ این کشش و طلب دانسته اند و از این رو، در بحث از جذبه به آیه: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لايَخَافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد هر كس از شما از دين خود برگردد به زودى خدا گروهى را مى آورد كه آنان را دوست مى دارد و آنان[نيز] او را دوست دارند. [اينان] با مؤمنان فروتن [و] بر كافران سرفرازند در راه خدا جهاد مى كنند و از سرزنش هيچ ملامتگرى نمى ترسند اين فضل خداست آن را به هر كه بخواهد مى دهد و خدا گشايشگر داناست.»(مائده، آیه54) استناد کرده اند. از نظر آنان، جذبه موقوف به عنایت خاص خداوند است که البته این عنایت غیرمشروط و پیش بینی ناپذیر است. این جذبه در گرو استعداد انسان می باشد و برای تعداد نادری از آنها رخ می دهد.
