وبلاگ یادداشتهای پراکنده
» روح
جان، نفس، روان:
دانی که جز اینجای هست جایش روحی که مجرد شده است از اندام
ناصرخسرو
چاک خواهم زدن این دلق ریایی چه کنم روح را صحبت ناجنس عذابی است الیم
حافظ
با توجه به بضاعت اندک علمی، شناخت روح برای انسان ممکن نیست: «وَ يَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ مَاأُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلا قَلِيلا؛ و از تو در باره روح مى پرسند بگو: روح از[سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندكى داده نشده است.»(اسراء، آیه۸۵) علی رغم آن صاحب نظران توصیف هایی کرده اند: برخی روح را همان نفس ناطقه میدانند که مجرد است و برخی ارواح را جسم های لطیف می دانند که در بدن ساری است و بعضی هم گفته اند که روح جوهر فردی است و در قلب می باشد و...
اگرچه در بعضى موارد روح و نفس را به یک معنا گرفته اند؛ ولى آنها دو جوهر متفاوت هستند. روح و نفس هر دو ذاتاً مجرد هستند با این تفاوت که نفس افعال خود را از طریق ابزار مادى انجام مى دهد ولی روح به ابزار مادى نیازی ندارد.
هویت واقعى انسان را روح تشکیل مى دهد. روح جسم نیست و اوصاف امور جسمانى ـ اعم از زمان، مکان، وزن، حجم، طول، عرض، عمق و جزء ـ را ندارد. اگر هویت واقعى انسان، به جسم مادى او بود با مردن و متلاشى شدن جسم، نابود می شد، در صورتى که آیات قرآن، بر بقاى انسان پس از متلاشى شدن جسم تأکید دارد. قرآن مجید در بحث خلقت انسان، پس از طرح مراحل جسمانى آفرینش انسان از خلقتى دیگر صحبت کرده است که اشاره به دمیدن روح در اوست: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسَانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِينٍ* ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَكِينٍ* ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ؛ و به يقين انسان را از عصارهاى از گِل آفريديم، سپس او را [به صورت] نطفه اى در جايگاهى استوار قرار داديم. آنگاه نطفه را به صورت علقه درآورديم پس آن علقه را[به صورت] مضغه گردانيديم و آنگاه برای مضغه استخوان هايى ساختيم بعد استخوان ها را با گوشتى پوشانيديم آنگاه[جنين را در] آفرينشى ديگر پديد آورديم؛ آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است.»(مومنون، آیات 14ـ۱2) و همچنین آیه: «إِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ طِينٍ* فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ؛ آنگاه كه پروردگارت به فرشتگان گفت من بشرى را از گِل خواهم آفريد، پس چون او را درست كردم و از روح خويش در آن دميدم سجده كنان براى او[به خاك] بيفتيد.»(ص، آیات 72ـ۷1)
